Theo Đông y, Cải bó xôi tính ngọt, mát, không độc, có tính năng bổ ngũ tạng, thanh nhiệt trường vị, giải độc rượu, làm mắt sáng, chữa quáng gà, đẩy nhanh sự phát dục bình thường của trẻ em, phòng chống các chứng lở môi, lưỡi, miệng, viêm bao tinh hoàn, trĩ, lở loét ở người đái tháo đường. Đặc biệt công dụng bổ âm huyết, chống chảy máu, thanh nhiệt tiêu độc.
Thành phần hóa học của cải bó xôi:
Thành phần dinh dưỡng có trong 100g rau bó xôi: Có 500mg natri, 375mg kali, 49mg canxi, 37mg photpho, 37mg magnesi, 29mg sulfur, 0,5mg mangan, 0,45mg kẽm, 2-5mg sắt, 0,13mg đồng, còn có iod, arsen, nicken…
Các vitamin cũng phong phú như: B, C, tiền sinh tố A (caroten), B9 (acid folic) B12. Các dưỡng chất: protid 2g, glucid 7g, lipid 0,5g, Nước 90%, chất xơ 0,7g. Hoạt chất là spiacin, arginin, lysin clorophil…
Tác dụng của cải bó xôi:
Bổ thận, tráng dương: Rau bó xôi 200g, sò khô 50g, câu kỷ 10g, táo đỏ 10 quả, hành 10g, dầu 30g, muối 5g, sò khô rửa sạch cắt miếng, táo đỏ bỏ hột, câu kỷ bỏ tạp chất. Đỏ dầu nóng phi thơm hành cho 1.000ml nước sôi, bỏ sò, rau bó xôi, câu kỷ vào nấu 5 - 10 phút thì chín. Ngày ăn 1 lần với cơm.
Để chữa các bệnh trên có thể dùng rau bó xôi đơn giản, bằng cách chỉ có rau bó xôi nhúng nước sôi xong đem ép lấy nước, hoặc nấu nước uống. Có thể ép cùng các rau quả khác.
Chữa thiếu máu, khí huyết hư, suy nhược: dùng một lượng rau bó xôi vừa ý, luộc hoặc nhúng nước sôi xong đem nấu canh với thịt lợn nạc, hoặc gan lợn, hoặc trứng gà…
Thiếu máu, mất máu, trĩ táo bón, ngứa: tiết lợn 250g luộc chín kỹ xong thái lát rồi cho lại vào nước luộc cùng rau bó xôi với lượng vừa ý nấu thành canh (khoảng 500g rau) nêm gia vị.
Thiếu máu, suy nhược mỏi mệt, rã rời chân tay đuối sức: rau bó xôi 700g, nhân sâm 5g, thịt lợn 500g, bột mì 3kg, gừng tươi hành hạt tiêu, xì dầu, muối vừa đủ. Rau bó xôi chỉ lấy lá giã nát cho ít nước đánh nhuyễn cho vào vải sô vắt lấy nước để sẵn. Nhân sâm tán bột rây mịn. Thịt lợn băm vụn tra muối, xì dầu, bột hạt tiêu, bột gừng trộn đều, hòa ít nước khuấy thành hồ, cho hành, nhân sâm, trộn đều làm nhân bánh. Đổ nước rau bó xôi vào bột mì nhào kỹ (nếu không đủ nước bó xôi thì thêm nước lã) nắm bột với nhân bánh. Luộc chín bánh. Công thức này còn tiện lợi cho trường hợp cần tăng cường chức năng tình dục.
Sản phụ táo bón, xây xẩm do âm huyết bất túc: rau bó xôi 250g, gan heo 100g; rau bó xôi cắt đoạn, gan heo thái lát mỏng ướp gia vị và bột năng chừng 10 phút. Đổ 1 bát nước lạnh vào nồi nấu sôi cho rau bó xôi, ít dầu, nước nấu đến khi rau chín rồi mới cho gan vào nấu gan chín.
Bổ âm nhuận phế, hạ huyết áp cao, dưỡng huyết, chỉ huyết: rau bó xôi 300g, với 15g gừng tươi, 10g hành, 10g xì dầu, 10g dầu vừng, 6g muối, 5g tỏi. Tỏi gừng giã nhuyễn vắt lấy nước, hành tỉa hoa, rau bó xôi nhúng nước sôi vắt ráo nước. Cho tất cả vào trộn đều. Ngày ăn 2 lần với cơm.
Huyết áp cao đỏ mặt (hỏa bốc) nhức đầu: rau bó xôi lượng tùy ý rửa sạch bỏ vào nước sôi 2 -3 phút quấy lên vớt ra. Lấy con sứa biển rửa sạch thái nhỏ nhúng qua nước sôi. Cho hai thứ trên vào dầu vừng, ít muối, gia vị trộn để ăn.
Chữa huyết áp cao: rau bó xôi 250g, rau cần 250g cả 2 rửa sạch, bỏ rễ, thái khúc ngâm nước sôi 2 - 3 phút vớt ra cho vào tô nêm dầu vừng gia vị trộn để ăn với cơm hoặc để nấu cháo.
Bổ âm dưỡng huyết, chữa huyết áp cao: rau bó xôi 300g, mực tươi 300g, tỏi 20g, xì dầu 10g, dầu 50g, hành 10g, muối 5g, rau bó xôi cắt đoạn 5cm, mực tươi cắt đoạn 4cm. Đổ dầu, phi thơm hành tỏi cho mực vào trước xào sơ, rồi cho rau và các thứ gia vị vào xào chín. Ngày 1 lần ăn với cơm.
Tư âm dưỡng tâm, thanh nhiệt, tiêu độc: rau bó xôi 300g, trứng muối 2 quả, gia vị. Đặt nước sôi bỏ trứng muối bóc vỏ thái lát vào rồi cho rau bó xôi cắt đoạn vào tiếp cùng gia vị. Nấu canh ăn với cơm. Còn dùng trường hợp gan nhiễm mỡ.
Vị âm bất túc, đau nóng rát thượng vị, miệng khô không muốn ăn, thích uống nước, táo bón: rau bó xôi 200g thái sẵn, lấy đậu phụ 200g giã nhuyễn, trộn với 50g thịt heo xay, gia ít nước, tinh bột, muối, trộn với trứng gà (1 quả) vắt thành viên thả vào nước sôi nấu chín, rồi cho rau bó xôi vào.
Kiện tỳ, tiêu thũng trị suy nhược cơ thể: rau bó xôi 200g, nhân sâm (hoặc đảng sâm) 40g, thịt lợn 100g, bột mì hoặc bột gạo, gừng, thành hồ tiêu, dầu, tương, dầu thơm, muối. Làm như trên.
Chữa suy nhược thần kinh và thể lực, dưỡng sức, chống già lão: rau bó xôi sống, giã lấy nước uống hoặc nấu chín, hoặc lấy dịch ép pha rượu uống. Có thể phối hợp với cải soong.
Chữa khát nước táo bón của người bị đái tháo đường: 90g rau bó xôi, 10g mộc nhĩ trắng, nấu nước uống.
Chữa thiếu máu, rối loạn tiêu hóa, bệnh đường hô hấp: 100g rau bó xôi cho vào bát với 200ml nước đun cách thuỷ 10 phút, uống vào buổi sáng, trưa.
Bổ âm trị ho, hạ huyết áp: Rau bó xôi 200g ngân nhĩ 20g, tỏi 10g hành 10g, dầu ăn 30g, gừng 5g. Muối 5g. Rau cắt đoạn 5cm dùng nước sôi luộc chín để ráo nước. Ngân nhĩ bổ cuống, rang sơ, xé nhỏ. Cho cùng gia vị vào xào. Ngày ăn 2 lần với cơm.
Lưu ý:
Bó xôi rất nhiều giá trị thực dưỡng, tốt cho người mang bệnh tiểu đường, táo bón... nhưng vì Bó xôi chứa axít oxalic và muối canxi có thể kết hợp thành muối oxalat canxi lắng đọng, sẽ làm cho màu nước tiểu của người bệnh viêm thận bị đục, muối kết tinh gia tăng. Do vậy, người bị viêm thận và sỏi thận không nên ăn bó xôi.
Tham khảo viện khoa học nông nghiệp Việt Nam
Rau củ quả 
